Śmiertelnie tykający zegar dla Ziemi. Będzie traktat ONZ w sprawie plastiku?

Planetarna sytuacja kryzysowa – tak stopień zanieczyszczenia Ziemi plastikiem określają eksperci z Environmental Investigation Agency (EIA). Ich zdaniem zagrożenie jest równe zmianie klimatu i utracie bioróżnorodności. EIA wzywa narody na całym świecie do wyrażenia zgody na traktat ONZ w tej sprawie. Jego celem jest zobowiązanie państw do ustanowienia prawnie wiążących celów w zakresie zwalczania odpadów z tworzyw sztucznych.

Według ekologów z EIA zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi bezpośrednio szkodzi ludzkiemu zdrowiu, powoduje utratę bioróżnorodności oraz zaostrza zmiany klimatyczne. W nowym raporcie na ten temat eksperci alarmują, że jeżeli świat nic nie zmieni, w 2040 roku ilość tworzyw sztucznych może przekroczyć łączną wagę wszystkich ryb w oceanie. Zanieczyszczenie plastikiem określili mianem planetarnej sytuacji kryzysowej i śmiertelnie tykającego zegara dla Ziemi, którego wskazówki przesuwają się wyjątkowo szybko. Autorzy raportu, zatytułowanego „Łącząc kropki: zanieczyszczenie plastikiem i katastrofa planetarna”, wzywają rządy do uzgodnienia traktatu ONZ z wiążącymi celami ograniczenia zarówno produkcji plastiku, jak i odpadów.

Egzystencjalne zagrożenie dla środowiska

Do tej pory Organizacja Narodów Zjednoczonych zidentyfikowała trzy egzystencjalne zagrożenia dla środowiska. Są to zmiany klimatyczne, utrata różnorodności biologicznej i zanieczyszczenie. Wielostronne umowy dotyczące utraty różnorodności biologicznej i zmian klimatu istnieją od prawie 30 lat – choć, rzecz jasna, ich skuteczność bywa kwestionowana. Powstanie traktatu dotyczącego odpadów z tworzyw sztucznych było jednak przez wiele lat torpedowane przez znaczną część państw członkowskich ONZ. Sprzeciwiał się mu m.in. Donald Trump. Obecnie, jego następca w Białym Domu, zapowiedział poparcie dla traktatu, choć wątpliwości pozostały, ostateczna decyzja należy bowiem do Kongresu.

Przeczytaj także: Rosnąca ilość syntetycznych chemikaliów przekroczył bezpieczną dla ludzkości

Niewykluczone, że prace nad traktatem rozpoczną się już na następnym Zgromadzeniu ONZ ds. Środowiska, planowanym na luty i marzec. W kuluarach toczą się bowiem dyskusje nie na temat sensowności jego powstania, lecz szczegółów np. stopnia jego rygorystyczności oraz dobrowolności.

Kto może być hamulcowym prac nad traktatem? Według informacji BBC, rząd Japonii już zapowiedział dążenie do zmniejszenia rygorystycznych celów, jakie miałyby być w nim wyznaczone. Problemy mogą stwarzać Chiny, jako największy na świecie producent pierwotnego plastiku. Xi Jinping od pewnego czasu wykazuje jednak znaczne zaangażowanie w politykę klimatyczną, niewykluczone więc, że i w tym przypadku przychyli się do opinii ekologów. O dziwo, za traktatem opowiada się Wielka Brytania, mimo że kraj ten, obok USA, odpowiedzialny jest za wytwarzanie największej ilości odpadów na osobę.

Więcej plastiku niż ryb

Szacuje się, że do 2025 r. w oceanach będzie około 250 mln ton plastiku. Do 2040 roku ilość ta może się zwiększyć do prawie 700 mln ton, a do 2050 waga plastiku prawdopodobnie znacznie przekroczy wagę wszystkich ryb w każdym oceanie na Ziemi.

Zniszczenia wyrządzone przez szalejącą nadprodukcję pierwotnych tworzyw sztucznych i ich cykl życia są nieodwracalne – jest to zagrożenie dla cywilizacji ludzkiej i podstawowej zdolności planety do utrzymania nadającego się do zamieszkania środowiska (…)Dla kontekstu, gdyby cały cykl życia tworzyw sztucznych był krajem, byłby to piąty największy emitent gazów cieplarnianych na świecie – twierdzi jeden z autorów raportu.

Według raportu EIA, produkcja i konsumpcja pierwotnego plastiku osiągnęły niezrównoważony poziom, napędzany przez przemysł naftowy i gazowy, który intensywnie inwestuje w produkcję petrochemikaliów. W sumie produkcja plastiku uwalnia około 1,89 tony ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę wyprodukowanego pierwotnego plastiku.